เนื้อหาในซ้องกั๋งเกิดจากการนำบทงิ้วและจากการเล่าขานของชาวบ้านมาเรียงร้อยถ้อยคำโดย "ซือไน่อัน" (Shi Ni’an) และได้รับการปรับปรุงอีกครั้งโดย "หลอกว้านจง" (Luo Guanzhong) ทำให้กลายเป็นวรรณกรรมชิ้นเอก
เนื้อเรื่อง
ในยุคสมัยอันฟอนเฟะของราชสำนักจีน "ฮ่องเต้ซ่งฮุยจง" ไม่สนใจบริหารงานบ้านเมือง ปล่อยให้ขุนนางกังฉินครอบครองอำนาจภายใต้การนำของ "เกาฉิว" ลูกหลานผู้ดีตกยากที่เพียงเล่นลูกหนังเก่งและขี้ประจบสอพลอ
ประชาชนคนดีต่างถูกใส่ร้ายป้ายสีและกดขี่ข่มเหงสารพัดจนต้องหนีขึ้นไปรวมตัวกันเป็นโจรกบฏบน "เขาเหลียงซาน"
ขุนนางกังฉินยังคงเรืองอำนาจอยู่ในเมืองหลวง การต่อต้านยังคงมีอย่างต่อเนื่อง "เฉาก้าย" ผู้นำคนแรกของเขาเหลียงซานได้รับบาดเจ็บสาหัสและจบชีวิตลง "ซ่งเจียง" จึงก้าวขึ้นมารับตำแหน่งผู้นำคนต่อมา
ซ่งเจียงมีชื่อเสียงที่ดีและได้รับความศรัทธาในฐานะผู้ทรงธรรม เขารวบรวมผู้กล้าจากทั่วทุกสารทิศพร้อมชูธง "ผดุงคุณธรรมแทนสวรรค์" ประกาศตัวเป็นศัตรูต่อราชสำนักโดยมีเหล่าผู้กล้าทั้ง 108 คน ร่วมเป็นแกนนำ
เมื่อชื่อเสียงของผู้กล้าแห่งเขาเหลียงซานระบือไกลไปถึงเมืองหลวง ฮ่องเต้และขุนนางกังฉินจึงเริ่มหวาดกลัวและคิดจะกำจัดทิ้งเสีย
แต่ชัยภูมิที่ตั้งของเขาเหลียงซานเป็นลุ่มน้ำ มีเส้นทางน้ำสลับซับซ้อนอีกทั้งยังมีแกนนำที่เก่งกาจในการรบทางเรือจึงยากที่ราชสำนักจะเอาชนะได้
แม้ราชสำนักจะพยายามส่งคนไปเจรจาแต่ไม่เป็นผล เนื่องด้วยความไม่พอใจที่สะสมมานมนานและการที่ขุนนางที่ถูกส่งไปไม่มีความจริงใจในการเจรจา
กองกำลังแห่งเหลียงซานแข็งแกร่งมากขึ้นเรื่อยๆ แต่แล้วจุดจบของเหล่าผู้กล้าก็มาถึง เมื่อซ่งเจียงไม่ต้องการให้เหล่าพี่น้องและลูกหลานถูกตราหน้าว่าเป็นโจรกบฏ เขาจึงตัดสินใจสวามิภักดิ์รับใช้ราชสำนักเพื่อลบล้างความผิด
แม้จะมีหลายคนออกมาคัดค้านแต่ไม่เป็นผล แกนนำบางคนจึงขอแยกทางลงจากเขาไป
ทางด้านเกาฉิวเห็นว่าการสวามิภักดิ์ของซ่งเจียงเป็นโอกาสดีในการกำจัดทิ้งจึงใช้อุบายส่งโจรเหลียงซานไปเป็นแนวหน้าในสนามรบทำให้แกนนำหลายต่อหลายคนต่างจบชีวิตลงในสงคราม
สำหรับผู้ที่รอดชีวิตมาได้ก็ยังไม่วายถูกเล่นงานลับหลัง จนสุดท้ายเหล่าผู้กล้าแห่งเขาเหลียงซานที่เคยสร้างตำนานโจรกบฎรักชาติจึงเหลือทิ้งไว้เพียงชื่อและวีรกรรมทิ้งไว้ให้ได้เชยชม...
วรรณกรรมซ้องกั๋งได้รับการนำมาดัดแปลงเป็นซีรีส์และภาพยนตร์โดยใช้ชื่อทำนองว่า "ผู้ยิ่งใหญ่แห่งเขาเหลียงซาน, 108 ผู้กล้าเขาเหลียงซาน, 108 ผู้กล้าเหลียงซานปอ, วีรบุรุษเขาเหลียงซาน" หรือชื่ออื่นๆที่คล้ายกันนี้
